Omgevingsmanagement wordt steeds belangrijker bij bouwprojecten. Onaangekondigd een schop in de grond steken is niet meer van deze tijd. Belanghebbenden worden mondiger en willen graag weten wat er in de buurt gebeurt. Zorg daarom dat het bouwproject zich gedraagt als een goede buur. In de workshop ‘Omgevingsmanagement’ van Aboma ging Marion van der Voort in op de uitdaging hoe een bouwproject een goede buur wordt en de ervaringen van Bureau voor Gebiedscommunicatie.
Buurman & Buurman. Iedereen kent de tekenfilm waarin twee buurmannen samen klussen en nogal eens de mist in gaan. Het duo is een typisch voorbeeld van een goede buur en dat is, volgens Marion, de basis van omgevingscommunicatie. Zorg dat je als bouwbedrijf een goede buurman bent tijdens het bouwtraject. Een goede bouwbuurman houdt zich aan drie gouden regels:
- Perceptie is realiteit
- De wijk is een bron van expertise
- Menselijk zijn is een voorwaarde
1. Perceptie is realiteit
“We komen niet boven de geluidsnorm uit, dus er is geen overlast”. Een mooie uitspraak die het misverstand illustreert van de bouwer die denkt dat hij geen overlast veroorzaakt omdat hij zich aan de regels houdt. Perceptie is realiteit. Als door het lawaai van de bouw de baby van de overburen niet kan slapen, veroorzaakt de bouw dus overlast. Alle normen ten spijt. Bespreek als initiatiefnemer daarom geplande werkzaamheden met de wijk en vertel iets over de risico’s en hoe het bouwteam daarmee omgaat. Het delen van risico’s betekent niet direct dat een vuurtje wordt aangewakkerd onder buurtbewoners. Een mooi voorbeeld van een project waar transparantie positief heeft uitgepakt is Beethove. Een onderdeel van dit project in de wijk Oog in Al in Utrecht is de bouw van een parkeergarage. Verschillende omwonenden waren bang dat de trillingen door het plaatsen van damwanden zouden zorgen voor schade aan hun woning. De organisatie verrichtte tijdens de bouw daarom regelmatig metingen om zicht te houden op de risico’s. Op een dag sloeg de meter bij enkele woningen een paar keer hoog uit. Wat bleek, het was 5 december en het slaan van de deuren bij de komst van Sinterklaas veroorzaakte een piek op de meter. De keuze om de meetresultaten inclusief die pieken aan de buurt te tonen had een positief effect op het imago van het bouwproject. De trillingen hadden minder effect op hun woning dan het slaan van de deuren door hun enthousiaste kinderen. De perceptie van de omwonenden was veranderd. De trillingen vielen eigenlijk wel mee.
2. De wijk is een bron van expertise
Klagende buurtbewoners leveren tegelijk ook informatie. Een vaak onderschat element in omgevingscommunicatie is de expertise die in de wijk aanwezig is. Het hebben van ogen en oren in de wijk is een goed hulpmiddel voor bouwers. Een communicatieadviseur zit niet alleen op kantoor, maar wandelt door de wijk, knoopt gesprekken aan met buurtbewoners, zorgt voor zichtbaarheid en creëert vertrouwen. Door deze werkwijze zullen bewoners van de wijk eerder kennis delen en ideeën inbrengen bij een lastige situatie. Buurtbewoners kennen de wijk immers als geen ander. Naast dat een bewoner eigen bezwaren en behoeften kent, heeft iemand vaak ook kennis van de wensen van de buurvrouw op nummer 19. Door de buurt te betrekken bij het maken en uitvoeren van plannen ontstaat eerder bereidheid onder bewoners om inzichten te delen. Zo kwam het team van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam samen met de buurt rondom het Scheldeplein tot een mooie oplossing voor een rioleringsprobleem. Rond de kerstdagen moest de riolering tijdelijk boven de grond worden geplaatst. Een dramatische ingreep voor de winkeliers in de buurt, want zo zou niemand meer inkopen komen doen. Aangezien uitstel geen optie was, besloten de winkeliers dat de riolering dan maar in een feestelijk jasje moest worden gestoken. En zo geschiedde. De rioleringsbuizen werden aangekleed met groen en lichtjes. De strontboog werd niet veel later omgedoopt tot triomfboog. Enkele winkeliers betreurden zelfs dat de riolering later weer onder de grond verdween.
3. Menselijk zijn is een voorwaarde
Belangrijke voorwaarden voor omgevingscommunicatie zijn begrip, transparantie en inlevingsvermogen. Zorg als bouwer dat je aanwezig en herkenbaar bent. Alleen dan ontstaat wederzijds vertrouwen en is het bouwbedrijf niet langer anoniem en de boosdoener, maar krijgt een menselijk aspect. Is er een baby geboren bij de overburen? Een idee is om dan om namens het bouwbedrijf een rompertje langs te brengen met bijvoorbeeld de naam of het logo van het project erop.
Mentaliteit van de club maakt omgevingscommunicatie een succes
Bij omgevingscommunicatie wordt al snel gedacht aan een nieuwsbrief en informatieavond, maar een belangrijke pijler wordt vergeten; de mentaliteit van het eigen team. Deze mentaliteit vormt, samen met de keuze voor middelen en het communicatiemoment, de basis van omgevingscommunicatie. Omgevingscommunicatie is dus niet louter een plan, het is de mentaliteit van de club die het project tot een succes maakt. De drie gouden regels illustreren dit.
De deelnemers reageren enthousiast op het verhaal, maar hebben ook nog veel vragen. Hoe ga je om met weerstand binnen je eigen organisatie? Hoe vind je de balans in communicatie? Wanneer is het teveel en wanneer te weinig? De vragen tonen aan dat goed omgevingsmanagement nog altijd lastig is. Bureau voor Gebiedscommunicatie heeft dan ook als missie om omgevingscommunicatie op de kaart te zetten.